Mükemmeliyetçilik

Evet sözcük tek “l” ile yazılıyor. Mükemmeliyetçiler zaten bilirler 😊 Mükemmeliyetçilik en iyisini, en doğrusunu ve en kusursuzunu yapma eğilimidir. Mükemmeliyetçilik bir patoloji, bir hastalık değildir; bir kişilik özelliğidir. Ancak mükemmeliyetçi insanlarda bazı fiziksel ve ruhsal hastalıkların gelişme olasılığı çoktur. Uzun vadede mükemmeliyetçi insanlarda depresyon, anksiyete, obsesif-kompulsif bozukluk, yeme bozuklukları, yüksek tansiyon, diyabet, kalp hastalıkları ve otoimmün hastalıklar görülebilir.

Mükemmeliyetçilik başarılı olma arzusu ve biraz hırslı bir yapıda olmaktan farklıdır. Bunlar insanı geliştiren, başarıya ve mutluluğa ulaştıran özelliklerdir ancak mükemmeliyetçi insanlar çok başarılı olsalar da mutsuz ve stresli insanlardır. Üstelik çevrelerini de çok rahatsız ve mutsuz ederler.

Mükemmeliyetçi insanlar “ya hep ya hiç” diyen insanlardır. Kendilerine ve çevrelerine ulaşılması güç hedefler koyarlar. Yüksek standartları vardır. Rekabetçidirler; sürekli kendilerini başkalarıyla kıyaslarlar. Başladıkları işi sıfır hatayla bitirme istekleri, bazen işleri ertelemelerine neden olur. O yüzden belli işleri uzun sürelerde yapabilirler. Çünkü onlar için hız, zaman zaman performansın düşmesi anlamına gelir. Bu nedenle eleştirilebilirler. Uzun sürede iş çıkardıklarında veya hata yaptıklarında ise eleştirilirlerse çok sinirlenirler.

Kontrolcü, stresli, kuşkucu ve kaygılıdırlar. Sürekli kendi yaptıkları ve başkalarının yaptıkları işleri kontrol etme ihtiyacı duyarlar. Eleştirilmekten hiç hoşlanmasalar da kendileri dahil herkesi çok eleştirir ve hatta yargılarlar.

Mükemmeliyetçi bir kişilik özelliği geliştirmenin nedeni çocukken maruz kalınan tutumlardır. Özellikle anne, baba, öğretmen ya da çocuğu büyüten kişilerin, mükemmeliyetçi bir kişilik özelliğinin gelişmesinde etkileri çoktur. Çocuktan oyunlarında veya derslerinde kusursuzluk beklemek; onu sürekli eleştirmek, hata yaptığı zaman yargılamak hatta bazen cezalandırmak, sürekli kusurlarını düzeltmek ve hiçbir yaptığını takdir etmemek onun mükemmeliyetçi olmasına neden olur. Bu özellikteki yetişkinlerle büyüyen çocuklar kendileri de mükemmeliyetçi olurlar; sürekli kaygılı, stresli, huzursuz ve güvensizdirler. Kendilerini sevmezler, mutsuzdurlar ve kendileriyle barışık değildirler. Eğer çocuğunuz varsa, onlara bu şekilde davranmamaya çalışın.

Mükemmeliyetçilik için çoğunlukla psikoterapi çok etkilidir. Bunun dışında kendi kendinize bu özelliğinizden kurtulmaya çalışmak isterseniz aşağıdaki yöntemleri deneyebilirsiniz.

• Kendinizi olduğunuz gibi kabullenmeye çalışın.

• Başarısızlık korkunuzun üzerine gitmeye çalışın.

• Hatalarınız çok büyük değilse, yaşamsal bir sorun yaratmıyorsa bırakın öyle kalsın, özellikle düzeltmemeye çalışın.

• Öz-güvenli olmaya ve kendinizi başarılarınızdan bağımsız olarak beğenmeye çalışın.

• Herkesin hataları olabileceğini düşünün ve hata detektörü gibi dolaşmaktan vazgeçin.

• Hata yaptığınızda kendinize kızarsanız, öfkenizi kontrol etmeye çalışın.

• Ve çevrenizdeki insanların hataları çok önemli olmadığı sürece tolere etmeye çalışın.

• Kendiniz dahil kimseyi acımasızca eleştirmeyin ve yargılamayın.

Victor Hugo

“Kimse sizin dalgalarla nasıl boğuştuğunuza bakmaz, gemiyi limana getirip getirmediğinize bakar.”

Sevgiyle ve sağlıkla kalın,

Şebnem Kartal

Uzman Psikolog – Yazar